Radzieckie mapy sztabowe obejmujące obszar historycznego powiatu oszmiańskiego.
Po prawej stronie znajdują się odnośniki do sowieckich wojskowych map topograficznych w skali 1:100000 wydanych w roku 1986 w Związku Radzieckim. Edycja ta została wykonana na podstawie map w skali 1:50000 stworzonych w oparciu o dane zebrane w latach 1946 – 1952. Mapy były aktualizowane w latach 1982 – 83. Wybrane zostały sekcje obejmujące historyczny powiat oszmiański - przyjmując jego XIX-wieczne granice na podstawie monografii Czesława Jankowskiego "Powiat oszmiański".
Po kliknięciu na poszczególne ikony nastąpi przekierowanie do wybranej mapy z numerem oraz rosyjską nazwą najważniejszej miejscowości w danej sekcji mapy. Oznaczenia map występują w dwóch formatach tzn. N-35-90 albo 14-35-090 (czyli N należy zastąpić symbolem 14, a przed dwoma ostatnimi cyframi wstawić zero).
Polskie mapy sztabowe obejmujące obszar historycznego powiatu oszmiańskiego.
Po lewej stronie znajdują się odnośniki do map taktycznych w skali 1 : 100000 wykonanych w okresie międzywojennym przez polski Wojskowy Instytut Geograficzny. Wybrane zostały sekcje obejmujące historyczny powiat oszmiański - przyjmując jego XIX-wieczne granice na podstawie monografii Czesława Jankowskiego "Powiat oszmiański".
Po kliknięciu na poszczególne ikony nastąpi przekierowanie do wybranej mapy oznaczonej numerem pasa (rosnąco z północy na południe) oraz numerem słupa (rosnąco z zachodu na wschód) oraz nazwą najważniejszej miejscowości w danej sekcji mapy (nazwa w nawiasie oznacza wcześniej używane określenie danej sekcji).
Mapy zostały opublikowane w sieci w formacie .jpg i posiadają dość dużą rozdzielczość (większość odnośników jest do rozdzielczości 300dpi, rzadziej do 150 lub 600 dpi). Trzeba zatem cierpliwie poczekać na ich załadowanie.
Skany tych map i/lub linki do nich zostały zebrane w ramach ciekawego autorskiego projektu realizowanego na portalu mapywig.org przez: Marka Zielińskiego, Andrzeja Bargańskiego, Henrego Neugassa, Kazika Niecikowskiego oraz Tomasza Plucińskiego.
Całościowy skorowidz wszystkich map sztabowych (również niemieckich, rosyjskich, radzieckich i austriackich) obejmujących obszar II RP oraz terenów przygranicznych można znaleźć w skorowidzu Mapstera.
Osoby, które na podstawie tych map chciałyby określić położenie geograficzne poszczególnych miejsc, powinny zwrócić uwagę na zapis w lewym górnym rogu mapy, określający długość geograficzną. Połowa map powiatu oszmiańskiego posiada oznaczenia "na wschód od Ferro", zamiast późniejszego (i zgodnego z obecnym standardem) "na wschód od Greenwich". Dotyczy to map: Wiszniew, Wołożyn, Iwje, Lubcz, Iwieniec, Korelicze oraz Jeremicze i oznacza przesunięcie na zachód w stosunku do Greenwich o 17°39'46".
Wprawdzie już w 1911 roku Międzynarodowa Unia Geograficzna przyjęła za powszechnie obowiązujący południk przechodzący przez główny teleskop w Królewskim Obserwatorium Astronomicznym w Greenwich (dzielnica Londynu), jednak jeszcze w latach 20 dwudziestego wieku wyznaczano długość geograficzną licząc m.in. od Ferro (El Hierro) na Wyspach Kanaryjskich, Paryża, Rzymu i Pułkowa k. Petersburga.
W „POLSKIM PRZEGLĄDZIE KARTOGRAFICZNYM” tom 1 nr 5 (marzec 1924) w artykule pod tytułem „STAN PRAC WOJSKOWEGO INSTYTUTU GEOGRAFICZNEGO (I. 1923 - III. 1924)” tak opisywano ten problem:
„Obecna działalność Wydziału kartograficznego W. I. G. objęła przygotowanie mapy Polski 1: 100.000 i 1: 300.000. Poprzednio omówiono pierwsze wydanie mapy 1: 100.000 (E. Romer: Stan prac nad mapą Polski 1: 100.000. "Przegląd" str. 3-8), obejmujące serję sekcyj, wydaną przeważnie w wojennych jeszcze latach, przeznaczoną do doraźnego użytku wojska. Nagłość więc zadania sprawiła, że mapy reprodukowano tylko jednobarwnie i że wykazywały one w druku bardzo wiele braków, które czasem obniżały wybitnie nawet czytelność rysunku. Nie widać było również żadnego planu, zmierzającego do stworzenia jednolitej (poza podziałką) mapy.
Praca pokojowa Instytutu przyniosła poważne zmiany i postępy. (…).
Mapa polska jest więc mapą stopniową, której sekcje są ograniczone południkami i równoleżnikami. Co do projekcji jest niejednolitą o tyle, że część jej, a mianowicie sekcje reprodukowane z mapy 1: 126.000,pozostały wycięte wzdłuż południków i równoleżników z projekcji Bonnego, gdy reszta jest w rzucie wielostożkowym. Praktycznie różnica ta nie będzie grała roli i poszczególne arkusze będą ze sobą na brzegach się zgadzały.
Jednolitość mapy rozbija więcej inny jej szczegół: Ogromna większość sekcyj obejmuje, jak sekcje austrjackie i pruskie, 15' szerokości geograficznej i 30' długości geograficznej: południk jednak 43° 30'na wschód od Ferro, rzeka Zbrucz; a na południe od Dniestru jest 46° λ zachodnią granicą innego podziału: sekcyj o 27' długości geograficznej według wzoru rosyjskiej dwuwiorstówki. Jako południk pierwszy zachowano na wschód od tej linji południk Pułkowa, na zachód Ferro. Podział taki rozbijający jednolity ustrój mapy, niczem nieuzasadniony, powinien być bezwarunkowo usunięty. Żądać należy dla całej mapy pól sekcyjnych o 30' długości. Zdaje mi się również, że tradycyjne Ferro także nie powinno się znajdować w mapie polskiej, pożądany jest zupełnie nowy podział: 30' λ x 15'φ dla sekcji z długościami od Greenwich.
Robota taka, choćby tylko przedrukowa, przyczyniłaby się w dużej mierze do nadania swoistości i jednolitości polskiej mapie, bez trudu też i z niewielkimi względnie kosztami mogłaby być przeprowadzona.”
W przypadku prowadzenia poszukiwań genealogicznych trzeba zwrócić uwagę, że genealogia zakłada m.in. analizy możliwych kierunków migracji w danym okresie. Dlatego warto obejrzeć schemat przedwojennych połączeń komunikacyjnych zawartych na przedwojennej mapie drogowo-turystycznej województwa wileńskiego (1:300000) udostępnionej w zbiorach Podlaskiej Biblioteki Cyfrowej [kliknij na okładkę mapy].
Jeżeli ktoś planuje poszukiwanie przodków to powinien zwrócić uwagę, iż genealogia wymaga m.in. dobrej orientacji na terenie jakich parafii i jednostek administracyjnych żyli nasi przodkowie. Dlatego zamieszczam odnośnik do Mapy województwa wileńskiego (1928)udostępnionej w zbiorach Podlaskiej Biblioteki Cyfrowej, która pokazuje przebieg granic powiatu oszmiańskiego i pozostałych powiatów województwa wileńskiego [kliknij na okładkę mapy].
BAZA MIEJSCOWOŚCI KRESOWYCH
(szczególnie ważne przy poszukiwaniach przodków - genealogia)
Dzięki "benedyktyńskiej" pracy twórców Bazy miejscowości kresowych Ewy i Adama Kamińskich można teraz nie tylko znaleźć konkretne miejscowości (także z powiatu oszmiańskiego), ale również przypisać je do konkretnej gminy i parafii (bardzo ważne przy poszukiwaniach genealogicznych) oraz umiejscowić na mapie sztabowej !
Wyszukiwarka znajduje się na stronie internetowej Kamińskich, gdzie również opisana jest metodologia tworzenia bazy oraz podane źródła, które posłużyły do tworzenia bazy. Aby przejść do wyszukiwarki pomagającej określić położenie poszczególnych miejscowości z powiatu oszmiańskiego kliknij poniższy baner strony Kamińskich.
W bazie Kamińskich w lewym górnym rogu każdego fragmentu mapy pokazującego położenie danej miejscowości zaznaczono numer pasa i słupa mapy. Pozwala to porównać odpowiednie fragmenty mapy sztabowej.
Trzeba także pamiętać, że na portalu oszmiańszczyzna.pl na poszczególnych stronach dotyczących miejscowości gminnych zawarte są wykazy miejscowości z terenu danej gminy sporządzone na podstawie "Wykazu miejscowości RP" wydanego nakładem GUS wraz z odnośnikiem do materiału źródłowego, które są przydatne przy zainteresowaniu genealogią.
W wersji papierowej mapy sztabowe obejmujące powiat oszmiański zostały wydane w roku 2001 przez gdańskie Wydawnictwo "Marpress" (ISBN: 83-89091-94-3; oprawa miękka; 24 strony; wymiary: 205 x 290).
Zostały one zamieszczone w I części cyklu pod tytułem "Mapy Wileńszczyzny", który wydawnictwo przygotowało we współpracy z Uniwersytetem Gdańskim. Jest to pięcioczęściowy zestaw map Wileńszczyzny, będących reprintami wojskowych map sztabowych z 1937 r. w skali 1:100 000. Niestety nakład tej części został już wyczerpany.
W części pierwszej - oprócz sztabówek - opublikowano tekst pod tytułem Gawędy o mapach Wileńszczyzny i Nowogródczyzny autorstwa profesora Wacława Odyńca (urodzony w Wilnie, ale emocjonalnie związany z Oszmiańszczyzną - lata młodzieńcze spędził w majątku Dorże należącym do Jego babki, uczył się w szkole w Oszmianie, był żołnierzem AK pseudonim "Dzik" walcząc z okupantami w szeregach 8 Oszmiańskiej Brygady AK) oraz dane statystyczne dotyczące województwa nowogródzkiego i wileńskiego.
Aktualne plany turystyczne Oszmiańszczyzny wydaje Biełkartografija. I tak z roku 2006 (nie było nowszego wydania) pochodzi plan miasta Smorgonie (skala 1:10000) oraz mapa rejonu smorgońskiego (skala 1:100000) obejmująca m.in. część doliny Wilii, zamek w Krewie, młyn w Żodziszkach, dwór Ogińskich w Zalesiu oraz Soły, Wojstom i Dobrowlany.
Natomiast z roku 2007 (nie było nowszego wydania) pochodzi plan miasta Oszmiana (skala 1:8000) oraz mapa rejonu oszmianskiego (skala 1:100000) obejmująca m.in. zamek Sapiehów w Holszanach, kościół i klasztor bazylianów w Borunach, Onżadowo, Grodzie i Michałowszczyznę.
Mapy zawierają indeksy miejscowości oraz oznaczenia wielu obiektów przydatnych dla turystów i genealogów m.in. cmentarzy, miejsc kultu religijnego, ośrodków wypoczynkowych, stacji benzynowych, hoteli, restauracji, banków i stacji benzynowych.
Plany miast posiadają zaznaczoną numerację domów oraz spis ulic, a także fotografie miast i opisy historyczne.
Można je kupić w białoruskich księgarniach oraz na allegro.