Podstawowym dziełem zawierającym wiedzę o Oszmiańszczyźnie jest czterotomowa monografia pod tytułem "Powiat Oszmiański. Materiały do dziejów ziemi i ludzi" Czesława Jankowskiego wydana w latach 1896 (część 1) - 1900 (część 4) w Petersburgu. Ten barwny opis miejsc i ludzi zawiera także ilustracje wykonane przez B.Tomaszewicza i stanowi kompendium wiedzy o przeszłości tych ziem.

Więcej szczegółów z życiorysu Czesława Jankowskiego można znaleźć w pracy Pani Beaty Zaluzy pt."Język felietonów społeczno-obyczajowych wileńskiego „Słowa”" (na stronach 21 -27). Całość pracy wydanej przez Instytut Kresowy w Warszawie znajdziecie TUTAJ.

Skany tego wydawnictwa zostały opublikowane przez Bibliotekę Narodową w Warszawie. Po kliknięciu na wybraną okładkę nastąpi przekierowanie do tekstu na stronie Biblioteki Narodowej:

Ważnym źródłem jest tom 4 dzieła życia Romana Aftanazego pod tytułem "Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej" opisujący pałace i dwory dawnego województwa wileńskiego, w tym Oszmiańszczyzny oraz historię ich właścicieli. Niestety pozycja ta - wydana w latach 1991 - 1997 przez Ossolineum - nie jest zdigitalizowana, nakład został wyczerpany, natomiast dość często można znaleźć poszczególne tomy czy nawet całe komplety w internetowych antykwariatach lub na Allegro. Tom poświęcony województwu wileńskiemu został wydany w roku 1993 (wydanie drugie przejrzane i uzupełnione) podobnie jak cała seria w twardej oprawie, liczy 552 strony i zawiera opisy następujących obiektów znajdujących się na obszarze historycznego powiatu oszmiańskiego: Berdówka, Bienica, Bieniuny, Bohdanów, Bołtup, Dziewiętnia, Giejstuny, Gieranony, Holszany, Hołoblewszczyzna, Horodźki, Jachimowszczyzna, Klewica, Łazduny, Łogumowicze, Malinowszczyzna, Michałowszczyzna, Nowosiółki, Soły, Wielki Barów, Wiszniew, Zalesie, Żemłosław.

Warto zainteresować się także krakowskimi Materiałami do Dziejów Sztuki Sakralnej na Ziemiach Wschodnich Dawnej Rzeczypospolitej - Część trzecia "Kościoły i klasztory rzymsko-katolickie dawnego województwa wileńskiego". W tomie 1 tej części zamieszczono opracowania następujących zabytków sakralnych z powiatu oszmiańskiego: Gieranon, Graużyszek, Soł, Węsławinięt. Pozycja ta (licząca 736 stron) została wydana przez krakowskie Międzynarodowe Centrum Kultury i można ją nabyć na przykład za pośrednictwem sklepu internetowego MCK.

Najważniejszymi źródłami dotyczącymi nekropolii na terenie historycznego powiatu oszmiańskiego są dwa tomy autorstwa Anny Lewkowskiej,Wojciecha Walczaka i Jacka Lewkowskiego wydane przez wydawnictwo DiG w ramach serii Zabytkowe cmentarze na kresach wschodnich Drugiej Rzeczypospolitej pod tytułami " Województwo wileńskie na obszarze Republiki Białorusi" oraz "Województwo nowogródzkie". Wydawnictwa te nie zostały zdigitalizowane, natomiast klikając na przedstawione wyżej okładki można zapoznać się ze spisem treści i dowiedzieć się, które cmentarze Oszmiańszczyzny zostały opisane w tych wydawnictwach.

Pozycje te (liczący 496 stron tom wileński i 520 stron tom nowogródzki) zostały wydane przez warszawskie wydawnictwo DiG i można ją nabyć na przykład za pośrednictwem sklepu internetowego DiG.

Wydawnictwo DiG sukcesywnie wydaje pozycje, które wspomagają badania genealogiczne, bowiem szczegółowo opisują urzędy Wielkiego Księstwa Litewskiego oraz - co najważniejsze - wymieniają nazwiska osób je pełniących. Genealogia dotycząca obszaru Oszmiańszczyzny została mocno wzbogacona, bowiem tom I - którego okładkę widzicie obok - zawiera dane dotyczące powiatu oszmiańskiego. Szczegółowy spis treści znajdziecie tutaj.

Pozycję tę (pod redakcją Andrzeja Rachuby) wydaną w roku 2004 można nabyć na przykład za pośrednictwem sklepu internetowego DiG.

Pięknie wydana - staraniem syna Autorki - opowieść o czasie spędzonym na ziemi oszmiańskiej. Bogato ilustrowana, starannie wydana zawiera wspomnienia i refleksje zwłaszcza dotyczące lat przeżytych w rodzinnym majątku Bałwaniszki i Ożyszki niedaleko Holszan oraz w samej Oszmianie. Życie ziemiaństwa i ludu polskiego w okresie od 1900 do 1950 roku spisane z gorącym patriotyzmem i wyrafinowanym językiem. Ciekawe fakty, trafne obserwacje, mądre refleksje, a całość utrzymana w stylu nowoczesnej gawędy szlacheckiej.
Pozycja - mająca charakter eleganckiego wydania bibliofilskiego - raczej niedostępna w księgarniach. Sporadycznie pojawia się w antykwariatach. Recenzje znajdziecie tutaj.

Starannie przygotowana edytorsko, zawierająca unikatowe mapy i zdjęcia, pozycja przedstawiająca losy bohatera Polski i Grecji, a w czasie Powstania Styczniowego Naczelnika na powiat oszmiański. Życiorys - będący niemal gotowym scenariuszem filmu sensacyjnego - z pięknym happy endem, kiedy u schyłku życia Zygmunt Mineyko przybywa do niepodległej II Rzeczypospolitej, która nagrodziła go Orderem Virtuti Militari.

Pozycja - mająca charakter eleganckiego wydania bibliofilskiego - raczej niedostępna w księgarniach. Sporadycznie pojawia się w antykwariatach. Recenzje znajdziecie tutaj.

Barwna panorama tułaczego losu powstańca 1863 roku (naczelnika wojennego na powiat oszmiański), zesłańca na Syberię i wieloletniego emigranta Zygmunta Mineyki (przodka greckiej rodziny Papandreou, z której pochodziło kilku greckich premierów)- daje nam coś więcej niż tylko obraz burzliwego życia typowego przedstawiciela młodych rewolucjonistów lat sześćdziesiątych XIX wieku. Dzięki pamiętnikom Mineyki poznajemy realia obyczajowe i życie codzienne społeczeństwa polskiego w dobie przedpowstaniowej i powstaniowej.

Nakład wyczerpany, jednak często pojawia się w antykwariatach. Obszerne fragmenty pamiętników znajdziecie tutaj.

Ciekawa dwujęzyczna (po polsku i białorusku) pozycja pod tytułem "Matka Boża Boruńska Pocieszycielka Strapionych" pod redakcją ks. Lucjana Dąbrowskiego SDB opisująca losy historyczne i stan obecny boruńskiego sanktuarium Matki Bożej - jednego z najbardziej znanych ośrodków kultu maryjnego w XVIII-wiecznym Wielkim Księstwie Litewskim. Ciekawym elementem książki jest niemal 160 stron reprintu pochodzącego z 1712 roku dzieła grekokatolickiego Biskupa Leona Kiszki pod tytułem "Morze Łask i szczodrobliwości Boskich w Puszczy Boruńskiej płynące".
Pozycja znajduje się w sprzedaży w kiosku parafialnym w Borunach. Można także pytać w Zgromadzeniu Księży Salezjanów Okręg Wschodni.

„Starożytna Polska pod względem historycznym, geograficznym i statystycznym” to dzieło stworzone przez Michała Balińskiego i Tymoteusza Lipińskiego - prezentujące ówczesną wiedzę o miejscowościach z terenów I Rzeczypospolitej. Drugie wydanie poprawione i uzupełnione w latach 1885-1887 przez Franciszka Ksawerego Martynowskiego zostało poszerzone o dane dotyczące świątyń (fundatorzy, pożary, remonty, przebudowy, opisy wyposażenia, wartość artystyczna) oraz nowe miejscowości , a także skorygowane zostały błędy wykryte w wydaniu pierwszym. Pozycja ta jest szczególnie ważna dla badań genealogicznych, gdyż opisuje miejscowości, z których część nie dotrwała do czasów nam współczesnych.

Jak wspomniano pozycja ta posiada dwa wydania. Część opisująca Oszmiańszczyznę została zawarta w tomie III (wydanie pierwsze z roku 1846) lub w tomie IV (wydanie drugie z roku 1886 poprawione i uzupełnione). Wydanie pierwsze zostało opublikowane przez Centralną Bibliotekę Statystyczną im. Stefana Szulca w Warszawie, natomiast wydanie drugie przez Wielkopolską Bibliotekę Cyfrową. Po kliknięciu na odpowiednią okładkę nastąpi przekierowanie do tekstu na stronie biblioteki.

Wydawnictwo DiG wydało pozycję, przydatną dla genealogów oraz badaczy i miłośników tradycji Wielkiego Księstwa Litewskiego. Zawiera ona opis 429 pieczęci ze 127 miast Wielkiego Księstwa Litewskiego wykonany na podstawie analizy źródeł ikonograficznych i rękopiśmienniczych oraz badań sfragistycznych prowadzonych m.in. na Litwie, w Polsce, na Białorusi i Ukrainie. W katalogu znajdują się m.in. takie miasta Ziemi Oszmiańskiej, jak: Oszmiana, Krewo, Gieranony. Szczegółowy spis treści znajdziecie tutaj.

Dzieło, którego autorem jest Edmundas Rimša,wydano w roku 2007 i można je nabyć na przykład za pośrednictwem sklepu internetowego DiG.

„Na oszmiańskich rozstajach” to opowieść o ludziach dawnej Wileńszczyzny, mieszkańcach powiatu oszmiańskiego. Przeżycia i doświadczenia Józefa Masalskiego z miejscowości Nowosiady, który jest centralną postacią powieści oraz jego krewnych i znajomych budują obraz codziennego życia tej kresowej okolicy. I wprawdzie czas zaciera niekiedy chronologię zdarzeń, jednak mocną stroną powieści jest barwnie odmalowany świat, którego już nie ma. Warto „ocalić go od zapomnienia”.

Wspomnienia spisane przez Stanisławę Wojciechowską - Soję i wydane przez gdańskie wydawnictwo Marpress można nabyć na przykład za pośrednictwem sklepu internetowego tego wydawnictwa.