Dziewieniszki, czerwiec 1944.
Pod koniec maja 1944 r. 8 Brygada AK obsadziła Dziewieniszki i przejęła kontrolę nad okolicznym obszarem. W początkach czerwca w miasteczku zakwaterował się wileńsko-nowogródzki sztab polowy AK, przybył także szwadron kawalerii; wraz z 8 Brygadą pełnił zadania osłony sztabu. W miasteczku mieściła się też redakcja akowskiej „Pobudki”. W Dziewieniszkach powstał w ten sposób regularny garnizon akowski, z codziennym, zwyczajowym rytmem życia żołnierskiego, z pobudką, wieczornym apelem na rynku u stóp Kopca, służbami wartowniczymi, intensywnymi ćwiczeniami obu „garnizonowych” szkół wojskowych – młodszych dowódców oraz „panów podchorążych”, ba – z „polowym” egzaminem maturalnym, zorganizowanym w porozumieniu z komendą 8 Brygady przez kierownika tajnego szkolnictwa w regionie oszmiańskim prof. Aleksandra Sikorskiego „Asika”. Były uroczyste chwile, była defilada, żołnierskie wieczorki. Przedziwny to był ów czas akowskiej rzeczpospolitej graużysko-dziewieniskiej, zdawało się - zadatku wyzwolenia...
4 lipca alarm poderwał 8 Brygadę AK do marszu ku „Ostrej Bramie”...
[ze wspomnień Tadeusza Butkiewicza "Hermesa" - autora wszystkich poniższych fotografii wykonanych w czerwcu 1944 roku]
