Parafia Rzymsko-Katolicka pod wezwaniem Świętych Piotra i Pawła w Graużyszkach

Drewniany kościół parafialny został prawdopodobnie zbudowany około połowy XVIII wieku w miejscu istniejącej wcześniej świątyni (powstanie pierwszego kościoła w Graużyszkach datuje się na koniec XV wieku, a następnie został on przebudowany lub odbudowany w połowie wieku XVII) i gruntownie wyremontowany w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku. Wtedy też wybudowano nową drewnianą dzwonnicę.

Po II wojnie światowej (prawdopodobnie na przełomie roku 1948 i 1949) świątynię zamknięto i przekazano miejscowemu kołchozowi. Przez kilkanaście lat budynek stał pusty,a następnie przekształcono go w magazyn produktów rolnych. Budynek nie był remontowany ani zabezpieczony i systematycznie niszczał. Od roku 1988 parafianie podejmowali starania o odzyskanie świątyni. Między innymi w marcu tego roku czteroosobowa delegacja pojechała do Mińska na spotkanie z Przewodniczącym Komitetu do spraw religii Białoruskiej SSR Zaleskim, jednak w spotkaniu uczestniczył tylko sekretarz przewodniczącego, który zakomunikował, ze nie widzi szans na oddanie świątyni. W tym samym miesiącu powołano 40-osobowy komitet parafialny, który próbował zarejestrować ponownie parafię u Pełnomocnika do spraw religii Obwodu Grodzieńskiego. W okresie od maja do lipca 1988 roku przedstawiciele komitetu parafialnego trzykrotnie wyjeżdżali do Mińska (na spotkania z Przewodniczącym Zaleskim oraz w Ministerstwie Kultury BSSR), gdzie złożono prośbę o przywrócenie parafii podpisaną przez około 500 osób. W tym okresie wysłano także szereg listów (trzy z Graużyszek, po jednym z Łojć, Borci, Szczepanowicz i Gabriałowszczyzny) w tej sprawie m.in. do Michaiła Gorbaczowa i Konstantina Harczewa - Przewodniczącego Rady do spraw religii przy Radzie Ministrów ZSRR oraz odbyto spotkania m.in. z Przewodniczącym Rady do spraw religii rejonu oszmiańskiego. Otrzymane ustne i pisemne odpowiedzi były odmowne - obiekt jest skreślony z listy obiektów sakralnych, ewentualnie można w nim uruchomić klub albo kawiarnię.

Cyfry na planie oznaczają: 1 - PREZBITERIUM; 2 - NAWA GŁÓWNA; 3 i 4 - ZAKRYSTIE; 5 - KRUCHTA; 6 - DZWONNICA

Po roku 1990 - wobec braku możliwości odzyskania budynku kościoła parafialnego oraz jego złego stanu technicznego - na kaplicę adaptowano budynek "domu ludowego" położonego przy miejscowym cmentarzu, gdzie przeniesiono niektóre elementy wyposażenia uratowane z kościoła parafialnego.

Ruiny kościoła parafialnego rozebrano ostatecznie w roku 2008, zaś teren kościelny został zagospodarowany przez miejscowy sielsowiet.

Szczegółową historię kościoła w Graużyszkach oraz analizę jego architektury i wyposażenia wraz z licznymi rycinami i fotografiami zawiera doskonała praca dr Marcina Zglińskiego. Opublikowana została w Materiałach do Dziejów Sztuki Sakralnej na Ziemiach Wschodnich Dawnej Rzeczypospolitej - Część trzecia ""Kościoły i klasztory rzymsko-katolickie dawnego województwa wileńskiego" w tomie 1. W wydawnictwie tym - oprócz Graużyszek - zamieszczono opracowania zabytków sakralnych z Bachmat, Dubatówki, Gieranon, Gierwiat, Kiemieliszek, Michaliszek, Niecieczy, Radunia, Różanki, Soł, Węsławinięt i Żyrmun.
Szczegóły dotyczące tej pozycji zamieszczone są na portalu na stronie Wydawnictwa. Dzięki uprzejmości Autora, za którą bardzo dziękuję, możecie zapoznać się z tą pracą klikając na okładkę tomu 1.

Galerie zdjęć

Galeria 1 Galeria 2
Zapraszam do oglądania oraz współtworzenia galerii zdjęć poświęconych Parafii w Graużyszkach. Jeśli posiadasz w swoich zbiorach fotografie dokumentujące wydarzenia z historii lub obecnych chwil parafii albo ukazujące świątynię parafialną lub jej wyposażenie to podziel się nimi na tym portalu.

Graużyskie księgi metrykalne

Księgi parafialne parafii graużyskiej znajdują się (wg stanu na styczeń 2010 roku) w:

(1) Litewskim Państwowym Archiwum Historycznym w Wilnie [Lietuvos valstybės istorijos archyvas]

widok archiwum w Wilnie genealogia kresy oszmiański Wykaz ksiąg graużyskich w LVIA w Wilnie

(2) Narodowym Historycznym Archiwum Białorusi w Grodnie [Национальный исторический архив Беларуси в г. Гродно]

widok archiwum w Grodnie genealogia kresy oszmiański Wykaz ksiąg graużyskich w NIAB w Grodnie

(3)"Urzędzie Stanu Cywilnego" w Oszmianie [Ошмянский районный исполнительный комитет Отдел ЗАГС]

widok rajispołkomu w oszmianie genealogia kresy oszmiański Wykaz ksiąg graużyskich w ЗАГС w Oszmianie

Należy zaznaczyć, że część ksiąg parafialnych przechowywanych w archiwum w Grodnie została zmikrofilmowana i jest dostępna w czytelni Centrum Historii Rodziny ("mormoni") w Warszawie lub Wrocławiu

link do mormonów genealogia kresy oszmiański Wykaz ksiąg graużyskich na mikrofilmach u mormonów

Zobacz fotokopie opisów parafii Graużyszki z lat 1798, 1829, 1830 i 1930.

[archiwalia ze zbiorów Litewskiego Państwowego Archiwum Historycznego w Wilnie (LVIA) - fotografie wykonane przez Panią Tatianę Ławrynowicz ]

Zobacz opisy parafii dekanatu oszmiańskiego z roku 1784. Parafia GRAUŻYSZKI od strony 32.

[praca magisterska Pani Iwony Siwickiej napisana pod kierunkiem prof. dr hab. J. Maroszka na Uniwersytecie w Białymstoku - udostępniona na stronie Podlaskiej Biblioteki Cyfrowej]

AKTUALNOŚCI
Z ŻYCIA PARAFII

genealogia kresy oszmiański baner aktualnosci
Zapraszam do zapoznania się z aktualnościami z życia Parafii rzymsko-katolickiej pod wezwaniem Św. Piotra i Pawła w Graużyszkach.